Kürtaj işlemi isteyen gebeler, anne ve bebek sağlığını tehdit eden zorunlu haller ve benzeri durumlarda gebeliğin sonlandırılmasını amaçlayan birbirinden farklı metotlarla ve anestezi türleri ile yapılan bir operasyondur.
Genel anlamda kürtaj( küretaj) rahim içinden doku almayı ifade eder. Çok sık olarak rahim içindeki gebeliğin sonlandırılması amacıyla uygulanır. Bunun dışında tanı amacıyla biyopsi veya tedavi amacıyla da uygulanabilir. Bu durumda bu işleme ‘ probe küretaj’ adı verilir.
İstenmeyen gebeliklerin sonlandırılması amacıyla yapılan küretaj ülkemizde yasalara göre son adet tarihinden itibaren 10 hafta ile sınırlıdır.
10. haftaya kadar istemli veya sağlık gerekçeleri ile zorunlu olarak yapılan kürtajlarda kadınların en büyük korkusu operasyon esnasında ağrı, acı duymak üzerinedir.
Kürtaj işlemi ağrılı bir işlemdir, rahim ağzı dokunma kesme vs. gibi müdahalelerde duyarsız olmasına karşın gerilme hissine oldukça duyarlıdır. Kürtaj operasyonu esnasında rahimin içindeki gebelik oluşumunun alınması için rahime rahim ağzı bölgesinden kanül adını verdiğimiz çubuklar geçiririz ve esas ağrı yapan da işte bu girişimdir. Bu nedenle anestezi olmadan (lokal veya sedasyon) bu işlemi yapmak kadında ciddi bir ağrıya neden olur. Dolaysıyla ağrı eşiği çok yükse nadir vakalar haricinde kürtaj işleminde mutlaka uygun bir anestezi yöntemi uygulamak gereklidir.
Kürtaj işlemi özellikle istemli bir işlem ise hem psikolojik açıdan hem de ağrı açısından kadınları olumsuz etkileyen bir uygulamadır.
Hastanın yaşı, daha önce normal doğum yapıp yapmadığı, ağrı eşiği, sağlık durumu gibi etkenleri de göz önüne alarak anestezi şekline karar vermek doğru bir yaklaşım olacaktır.
Kürtaj işlemi esnasında tam bir operasyon oluşmamakla birlikte ağrı açısından kontrolü zor bir uygulamadır. Hastaların çok büyük bir yüzdesi daha konforlu olan sedasyonu tipi anestezi adını verdiğimiz genel anestezi tipi ile kürtaj olmayı şeçmektedirler. Tam bir genel anestezi olmayan sedasyon tipi anestezide kadın hiçbir şey hissetmez ve hatırlamaz. İşlem esnasında kendi doğal uykusuna yakın bir uyku uyur ve işlem bitiminde hemen uyanır.
Uzman bir anestezist tarafından uygulanan sedasyon anestezi hastaların en az 4-5 saat aç ve susuz kalması gerekmektedir. Koldan açılan bir damar yolundan ilaç verilip uyku hali sağlanır ve işlem bitimi ayılma süreci oldukça kısadır.
Doğum eylemi esnasında bebeğin başının rahimden çıkabilmesi için serviks dediğimiz rahim ağzı bölgesinin açılması oldukça ağrılı bir süreçtir. Rahim ağzı açılma gerilme gibi eylemlere duyarlı bir yapıdır. Kürtajda yine aynı mantık ile rahim ağzını en azından kanüllerin geçeceği kadar açmak germek gerekir. İşte esas ağrı veren uygulama budur.
Genel anestezi istemeyen ağrı eşiği nispeten daha yüksek olan hastalarda kürtaj işlemi sırasında rahim ağzı bölgesine lokal anestezi uygulanır. Uygun bir lokal anestezik ile uygulamayı yaparak jinekolog tarafından servikal (rahim ağzı) bölgesinin gerekli bölgesine ilaç verilir ve kısa bir bekleme süresi sonrası işlem yapılır.
İstemli bir gebeliğin sonlandırılması işlemi kürtaj yolu ile olur, bunun için hastanın 18 yaşından büyük, gebeliğin 10 haftadan küçük olması gerekmektedir
Kürtaj işlemi yapılacak hastalarda önce jinekolojik muayene ve USG ile rahimin yapısı, gebelik kesesinin büyüklüğü tespit edilir. Kadının önceki gebelik öyküleri, varsa ek hastalıkları (tansiyon, ilaç alerjisi, kullandığı ilaçlar) sorgulanır geçirilmiş rahim cerrahileri (sezaryen, rahim ağzı işlemleri, konizasyon, miyomektomi vs.) önerilen ve uygulanacak anestezi yöntemine hasta ile birlikte karar verilir.
Daha önce doğum yapmış (özellikle normal doğum) ağrı eşiği yüksek hastalarda lokal anestezi tercih edilebilir. Ancak hiç doğum yapmamış, ağrı eşiği düşük ve kaygı düzeyi yüksek hastalarda sedasyon tipi anestezi ile kürtaj çok daha konforludur.
Kürtaj işlemi tam bir operasyon değildir. Diğer jinekolojik uygulamalara nazaran hem daha kolaydır hem daha kısa sürer.
Lokal anestezi ile kürtaj olacak hastalarda işlem öncesi uygulanan anestezi kısa bir prosedürdür ve yaklaşık 1-2 dk sürer. Sonrasında 2-3 dakikalık bekleme süresi sonrası işlem yapılır. Tüm süreç yaklaşık 10-12 dk civarındadır.
Genel anestezi ile kürtajda ise damar yolu açılıp ilaç anestezi uzmanı tarafından verildikten sonra 8-10 dk içerisinde hasta uyanır.
Lokal anesteziler ile kürtaj sonrası bir miktar ağrı olacağı için hastaya çoğunlukla kalçadan bir ağrı kesici yapılır.
Sedasyon anestezi ile kürtaj olan hastalar 15-20 dakikalık bir kendine gelme süreci sonrası günlük hayatına dönebilir.
Op. Dr. Müge AksoyKadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı