Adet döngüsü kadın üreme sisteminde oluşan ve gebeliği mümkün kılan düzenli doğal değişime verilen isimdir. Regl döngüsü yumurta üretiminde ver rahmin gebelik için hazırlanmasında gereklidir.
Adet diğer tabiri olarak regl ifadesi de kullanılan adet, (mensturasyon) kadınların rahim iç zarı dokusunu oluşturan endometrium tabakasının gebelik için her ay kendini yenileme çalışması olarak, dökülen doku kalıntılarının bir miktar kan ile dışarı atılmasıdır. Bu döngü her ay hormonlar tyolu ile gerçekleşen, vücudun doğurganlık sistemindeki doğal davranışlardır.
Adet kanamasını süresi ve miktarı kişiden kişiye farklılık österir. Sağlıklı kişilerde adet kanaması 3 ila 7 gün arasında sürer ve bu dönem boyunca günde 3-5 adet ped değiştirilmesi normal kabul edilir.
Adet kanamasının sağlıklı olduğunu gösteren bir diğer parametre düzenli olup olmadığıdır. Kişiden kişiye değişmekle birlikte sağlıklı kadınlarda bu süre bir adetin başından diğerinin ilk gününe kadar geçen süre aşağı yukarı 7 gün olarak kabul edilir.
Adet olmak için vücutta yer alan dört sistemin sağlıklı, düzenli ve birbirleri ile uyumlu çalışması gereklidir. Hipotalamus, hipofiz bezi, yumurtalıklar rahim ve vajinadan oluşan bu sistemin sağlıklı bir şekilde çalışması üreme için gereklidir.
Regl süreci ergenliğin ilk dönemlerinde düzenli olmasa da zamanla düzene girer. Bu süre 1.5-2 yıla kadar uzayabilir. Menonopoz dönemine yaklaşıldığında da adetin süresi, sıklığı ve karakteri değişebilir.
Adet söktürücü ilaçlar pregesteron içeren ilaçlardır. Çünkü normal adet döngüsünde östojen ve pregestron seviyesi yavaş yavaş yükselir ve gebelik olmazsa bu hormonlarda ani bir düşüş yaşanır. Kanda östrojen ve progesteron düzeyinin düşmesine bağlı olarak adet kanaması başlar.
Adet söktürücü ilaçlardan işte bu mekanizma üzerinden çalışır. Adet söktürücü ilaçların içindeki progesteron kan progesteron düzeyini önce yükseltirilaç kesildiği anda da progesteron çekilme kanaması yani adet olur.
Progesteron içeren tüm ilaçlar adet olmaya yarar. Adet söktürücü haplardan en bilineni Tarlusal’dir. Adet söktürücü ilaçlar şunlardır;
Adet söktürücü iğne olarak da Proluton, Progynex, Progestan söyleyebilirim
Adet söktürücü ilaçlar mecbur kalındığında erken adet görmek için kullanılan ilaçlardır. Adet söktütücü ilaçlar içerisinde progesteron içeren tablet veya iğne formda olan ilaçlardır.
Adet söktürücü ilaçların işe yaraması için rahim iç duvar kalınlığının belli bir seviyenin üzerinde olması gerekir. (7-8 mm üzerinde) Eğer adet söktürücü ilaca rağmen adet olunamıyor ise ya rahim duvarı yeterince kalın değildir, yada gebelik vardır.
Adet söktürücü ilaçlar genellikle 5-6 gün kullanılır ve ilacı bıraktıktan sonra 3-7 gün içinde adet kanaması başlar. Ancak bu süre bazı kadınlarda 10 güne uzayabilir. Hızlı adet olmak isteyen kadınlarda bu ihtimallerde konuşularak planlaması yapılmalıdır.
Hızlı adet olmak için kullanılan bir diğer ilaç ise doğum kontrol haplarıdır. Doğum kontrol hapı kullanan kadınlarda ilacın birden kesilmesi adet kanamasına neden olur. Bu etki nedeniyle doğum kontrol hapları adeti öne çekmek için kullanılır. Ancak bu şekilde kullanım ilacın etkinliğini azaltır. Bu kullanım şekli sık tekrarlanmamalı ve o ay için ekstra bir korunma metodu uygulanmalıdır.
Bazı bitkiler ve çaylar rahimde kasılmaya neden olarak hızlı adet görmeyi sağlayabilir. Bunları şöyle sıralayabiliriz;
Ancak unutulmamalıdır ki bunlara başvurmadan önce jinekolojik bir sorunun olmadığından emin olmak gerekir. Ayrıca bu bitkiler ve çaylar adet tarihinde çok büyük değişikliklere sebep olmazlar. Zaten gelmesi yakın olan bir adetin gelmesini kolaylaştırabilirler. Adeti 3-5 gün yada 1 hafta erkene almak isteyenlerde yalnızca çaylar ve kürler işe yaramaz.
Hızlı adet olmak, adeti öne almak için en etkili yöntem doktor kontrolünde kullanılan ilaçlardır. Bu konuda en sık sorulan soru ise aspirin kullanımıdır. Plasebo etkisinin dışında aspirinin kanıtlanmış hızlı adet söktürücü etkisi bulunmamaktadır.
İlk adet kanaması kız çocuklarında 12-15 yaş arasında başlar ve bu menarş olarak adlandırılır. Menopoz ise kadının artık üreme fonksiyonunun bitmiş olduğu gösteren bir durumdur. Son adet kanamasının üzerinden 12 ay geçen kadın menopoz yaşı 45-55 arası kabul edilmektedir.
Regl fizyolojik bir süreçtir ve kinin vücudunun olası gebelik için kendini hazırlaması olarak da tanımlanabilir. Sağlıklı her kadın ergenlik döneminden menopoz dönemine kadar düzenli olarak adet kanaması yaşar. Kişiden kişiye adetin miktarı, süresi ve sıklığı değişebilir.
Ergenlikle birlikte, yumurtalıklar ve rahim ararsında aşağıdaki olaylar sırasıyla gerçekleşir ve geç kız regl olmaya başlar;
Üreme çağındaki kadınların en sık jinekoloji polikliniklerine başvurma nedenlerinde ilk sırada adet düzensizliği vardır.
Kısaca şöyle ifade edilir. İki adet arasındaki sürenin 21 günden kısa yada 35 günden uzun olması, kanamaların 7 günden uzun 2 günden kısa olması adet düzensizliği demektir. Kız çocuklarında 16 yaştan sonra ve 8 yaştan erken adet de beklenmez. İlk adet görüldüğü yıllarda (yaklaşık 2 yıl) ve menopoza yakın hazırlık döneminde adetin düzensiz olması beklenen bir durumdur.
Adet düzensizliği nedenlerini ele alırken kadının yaşı göz önüne alınmalıdır. Adetin gecikmesi, sık sık adet olma yada adetin uzun sürmesi ve çok olması gibi durumların hepsi adet düzensizl,iği başlığı altında incelenir.
Cinsel olarak aktif, daha önce düzenli adet görmekte olan bir kadında, en sık adet düzensizliği nedeni gebeliktir. Bu nedenle adet gecikmesi yada adet dışı kanaması olan bir kadında mutlaka kanda gebelik testi yapılmalı ve gebelik olup olmadığından emin olun malıdır. Diğer adet gecikmesi nedenleri ise;
Adetin 1 hafta erken veya 1 hafta geç olması normaldir. Ayrıca adet döngüsü yılda 1 yada 2 kez özellikle mevsim dönemlerinde gecikmeler gösterebilir.
Bir kadının vücudunun her ay hamile kalmaya hazırlandığı süreç olan regl dönemi, kadınların hayatında oldukça önemli bir yer tutar.
Biz jinekologlara kadınlar en sık adet düzensizliği şikayeti ile başvururlar. Bir kadının her ay düzenli adet olabilmesi için beyin, yumurtalık ve rahimin uyum içinde çalışması gerekir.
Hemen Adet Olmak İçin Ne Yapmalı? ► konumu inceleyebilirsiniz.
Kadınların hemen hepsi beklediği zamanda adet görme arzusundadırlar. Oysa adet mekanizması oldukça karışık, dinamiği pek çok parametreden oluşan bir mekanizmadır. Biz jinekologlara en sık gelen sorulardan biride adet söktürücülerle ilgilidir.
Adet düzensizliği, adet gecikmesinin nedeni tespit edilmeden adet söktürücü ilaç, bitki vs hem işe yaramaz hem de sakıncalı olabilir.
Op. Dr. Müge AksoyKadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı